بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گیاه آوندول (smyrnium cordifolium boiss.) در پنج منطقه رویشی استان لرستان

مقدمه: آوندول گیاهی است از خانواده جعفری که در نواحی غرب و جنوب غرب ایران به صورت وحشی می روید و در این مناطق این گیاه دارای استفاده های متعدد غذایی و دارویی است. هدف: شناسایی مواد تشکیل دهنده اسانس گیاه s. cordifolium رشد یافته در مناطق مختلف استان لرستان و بررسی تاثیر عوامل محیطی بر آن. روش بررسی: گیاه مذکور از پنج منطقه مختلف استان لرستان جهت بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس جمع آوری گردید. گیاهان جمع آوری شده پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با آب اسانس گیری شدند. اسانس ها جهت تجزیه و شناسایی مواد متشکله آن به دستگاه های gc و gc/ms تزریق شدند. نتایج: بازده اسانس مناطق مختلف بین %v/w 07/0 تا %v/w55/0 متغیر بود. بیشترین مقدار اسانس مربوط به منطقه پلدختر و کمترین مقدار مربوط به منطقه الیگودرز بود در اسانس این گیاه در مجموع 18 ترکیب شناسایی گردید. در اسانس مناطق مختلف دو سزکویی ترپن اکسیژنه curzerene و curzerenone بیشترین مقادیر را دارا هستند. از ترکیبات مشترک و شاخص این گیاه در مناطق مختلف می توان germacrene-d، isopimarol، phyllocladanal را نام برد. در مناطق کوهدشت و خرم آباد curzerene به ترتیب با 4/39 و 2/34 درصد و در مناطق پلدختر، نورآباد و الیگودرز curzerenone به ترتیب با 4/49 ، 8/33 و 6/35 درصد ترکیبات اصلی اسانس را تشکیل می دهند. germacrene-d از سزکویی ترپن های موجود در این گیاه است که در اسانس مناطق الیگودرز و نورآباد در مقدار قابل توجه وجود دارد. نتیجه گیری: ترکیبات شناسایی شده موجود در اسانس نواحی مختلف از نظر کمی و کیفی تفاوت ها و شباهت هایی را با هم نشان می دهند. آنالیزهای gc/ms نشان داد که در مناطق مختلف ترکیبات سزکویی ترپنی عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه آوندول محسوب می شوند. ترکیبات مونوترپنی آلفا - پینن و بتا - پینن فقط در نمونه های نورآباد و الیگودرز با اقلیم سرد مشاهده می شوند.